مطالعه‌ی موردی موانع و راهکارهای بهبود فرآیند مدیریت دانش‌آموزان مدارس شبانه‌روزی منطقه‌ی کاغذکنان با رویکرد سیستمی

مقدمه

بهره‌مند نمودن افراد جامعه از خدمت آموزش و پرورش یکی از سیاست‌های مهم متولیان امر تعلیم و تربیت در کشورمان است که افراد حائز شرایط را وارد چرخه رسمی علم و تحصیل نماید و به عبارتی «آموزش برای همه را» عملی سازد. لذا کاهش نرخ بی‌سوادی و تحت پوشش قراردادن فراگیران و افزایش پوشش تحصیلی یکی از دغدغه‌های مسئولین نظام آموزشی علی‌الخصوص در مناطق محروم و کم برخوردار می‌باشد. در این راستا یکی از برنامه‌های آموزش و پرورش در مناطق محروم ایجاد مراکز شبانه‌روزی است که می‌بینیم با سرمایه‌گذاری قابل توجهی اعم از انسانی و مالی و تجهیزاتی تاسیس شده است که هرساله با جذب و نگهداری درصد قابل ملاحظه‌ای از دانش‌آموزان فعالیت آموزش و پرورش خود را شروع می‌نمایند، زیرا با توجه به اهمیت و جایگاه مدارس شبانه‌روزی شناخت عواملی که در تحت پوشش بردن بیشتر دانش‌آموزان موثر است و چگونگی نگهداری پویای فراگیران در جهت تحقق هدفهای آموزشی از موضوعات اساسی در سیستم مدارس شبانه‌روزی است که بایستی مورد مداقه قرار گرفته و تدابیر اثربخش‌تری در این خصوص اتخاذ نمود.

در حقیقت به خاطر رسیدن به هدفهایی چون کاهش افت تحصیلی، ارتقاع و سطح کیفی آموزش، استفاده بهینه از نیروی انسانی و امکانات در مناطق کم‌ جمعیت، توجه به مقوله نگهداری و جذب فراگیران در مدارس شبانه‌روزی را ضروری می‌سازد.

2-1 : بیان مساله :

با عنایت به اهداف مصوب و تخصیص منابع در هر سازمان ، مدیریت آن سازمان موظف است در جهت رسیدن به اهداف مورد نظر اقدامات لازم و موثری را انجام دهد امورات شبانه روزی نیز به تبعیت از تعریف مدرسه »مدرسه سازمانی است که برمبنای معیارهای رسمی تاسیس می‌شود و با نظارت ادارات آموزش و پرورش ، مسئولیت اجرای برنامه‌های مصوب پرورشی و آموزشی کشور را در سطح تحصیلی معین عهده دار می‌گردد.«[1] جهت اجرای صحیح و اثر گذاربر برنامه های مصوب آموزشی و پرورشی موظف است اقدامات موثری را انجام دهد .

یکی از عناصر مهم هر سیستم آموزشی ، دانش آموزان آن سیستم می‌باشند بدون تردید توجه و عدم توجه به مقوله دانش آموزان در شبانه روزیهای کاغذکنان در تحقق و عدم تحقق اهداف مورد نظر نقش به سزایی دارد با توجه به امکانات و تجهیزات و منابع انسانی که صرف می شود حائز اهمییت بسیاری است .

لذا این تحقیق به مطالعه موانع و راهکارهای بهبود فرایند مدیریت دانش آموزان مدارس شبانه‌روزی کاغذکنان بارویکرد سیستمی می پردازد سپس توصیه های لازم را جهت برنامه ریزی موردی آموزشگاهی به مدیران شبانه روزی منطقه کاغذکنان توصیه می نماید.

3-1: اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق:

نشر علم و دانش در فرهنگ اسلامی از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است از پیامبر اسلام و ائمه اطهار فرمایشات فراوانی به انسانها شده است.

پیامبر اسلام می فرماید : » اگر روزی برمن بگذرد و درآن روز دانشی نیاموزم که مرا بخداوند نزدیک کند طلوع آفتاب آنروز برمن مبارک مباد« (جوانشیر 1379 ، ص179).

همچنین برای رسیدن مطلوب و اثر بخش به اهداف زیر بررسی راههای جذب و نگهداری دانش آموزان در مدارس شبانه روزی منطقه کاغذکنان اهمیت و ضرورت آنرا روشن می نماید[2]:

1- افزایش درصد پوشش تحصیلی دانش آموزان منطقه کاغذکنان

2- ارتقاء سطح کیفی و کمی آموزش و کاهش افت تحصیلی

3- پیشگیری از تبعات اخلاقی و اجتماعی ناشی از مهاجرت دانش آموزان روستایی به مراکز شهری

4- فراهم آوردن زمینه های مناسب برای تربیت دانش آموزان با بهره گیری از اوقات فراغت آنان و ....

بدون تردید برای رسیدن به اهداف فوق مطالعه موردی موانع و راهکارهای بهبود فرآیند مدیریت دانش آموزان مدارس شبانه روزی کاغذکنان بارویکرد سیستمی لازم و ضروری می باشند .

4-1: اهداف تحقیق :

موضوع » بررسی موانع و راهکارهای بهبود فرآیند مدیریت دانش آموزان مدارس شبانه روزی کاغذکنان بارویکرد سیستمی « هدف کلی طرح می باشد و در اهداف خرد و ریز شامل هدفهای زیر است :

1- مطالعه و بررسی موردی عوامل موثر برموفقیت فارغ التحصیلان و دانش اموزان موفق در مدارس شبانه‌روزی‌ها

2- مطالعه عوامل موثر بر دانش آموزان موجود و در حال تحصیل جهت ادامه تحصیل در مدارس شبانه‌روزی‌ها

3- مطالعه در خصوص عوامل موثر بر افراد ترک تحصیل کرده

4- بررسی و مطالعه علل عدم ثبت نام و تحصیل دانش آموزان در مدارس شبانه‌روزی‌ها

و در پایان تحقیق از یافته های آن در جهت برنامه ریزی آموزشگاهی به منظور افزایش پوشش تحصیلی و ایجاد یک نگرش سیستمی صحیح توصیه‌های عملی به مدیران ارائه خواهد شد .

5-1: سوالات تحقیق:

با عنایت به اینکه این تحقیق با نگرش و رویکرد سیستمی فرآیند مدیریت دانش‌آموزان را مورد مطالعه قرار می دهد بنابراین موضوعات تحقیق در چهار مقوله قابل بررسی است :

1- دانش‌آموزان موفق و فارغ تحصیل

2- دانش‌آموزان حین تحصیل

3- دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده

4- دانش‌آموزان مراجعه نکرده به شبانه روزیها(ثبت نام نکرده )

با توجه به طبقه‌بندی چهارگانه فوق سوالات تحقیق به شرح ذیل بیان می‌شود.

1- چه عواملی برادامه تحصیل دانش‌آموزان در مدارس شبانه‌روزی‌ها موثر است؟

2- متغییرهای اثرگذار بر عملکرد دانش آموزان موفق (فارغ‌التحصیل) چیست ؟

3- علل عدم مراجعه بعضی از دانش‌آموزان روستایی به مدارس شبانه‌روزی‌ چیست ؟

4- چه عواملی باعث ترک تحصیل دانش آموزان از مدارس شبانه‌روزی‌ها هستند؟

6-1: متغیرها و تعاریف عملیاتی آنها

متغیرهای متعددی در این تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرند که مهترین آنها به شرح ذیل می‌باشد:

دانش‌آموزان مدارس شبانه‌روزی دخترانه و پسرانه منطقه کاغذکنان

دبیران مدارس شبانه‌روزی

برنامه‌های موجود در مدارس مذکور

امکانات موجود ارائه شده در مدارس فوق

مقاطع تحصیلی دانش‌آموزان

مقاطع تدریس دبیران

1. دانش‌آموزان مدارس شبانه‌روزی

دانش‌آموزان مورد بررسی در این تحقیق شامل دانش‌آموزان راهنمایی و دبیرستان زینبیه و عفاف در دخترانه و ندای اسلام و امام خمینی‌ (ره) پسرانه می‌باشد و دانش‌آموزان در چهارگروه موفق، حین تحصیل، ترک تحصیل و بازمانده از تحصیل بررسی می‌شود.

1. دبیران مدارس مذکور

در مقوله دبیران، موضوعات رشته تدریس، صمیمیت و سابقه تدریس بررسی می‌شود.

1. برنامه‌های موجود مدارس شبانه‌روزی

در مقوله برنامه‌های موجود، متغیرهایی همچون برنامه هفتگی مدارس، تنظیم برنامه امتحانات، برنامه‌های اردو، کلاس‌های تقویتی و سایر فعالیت‌های فوق‌برنامه و برنامه‌های مکمل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

1. امکانات ارائه شده

متغیرهای پانسیون، امکانات ایاب و ذهاب، امکانات خوابگاهی و ... می‌باشد.

1. مقاطع تحصیلی

مقاطع تحصیلی شامل مدارس راهنمایی و متوسطه خواهد بود.

1. پایه تحصیلی

پایه‌های سه‌گانه راهنمایی (اول، دوم و سوم) و پایه‌های سه‌گانه متوسطه را شامل‌ می‌شود که دانش‌آموزان تحصیل می‌نمایند. ضمناً مدارس شبانه‌روزی فاقد مراکز پیش‌دانشگاهی می‌باشد.

1. مقاطع تدریس دبیران

دبیران مدارس شبانه‌روزی در دو مقطع راهنمایی و متوسطه تدریس می‌نمایند، شامل می‌شود.

[1] . متولی‌زاده، محمد، نظامنامه‌ها و آئین‌نامه‌های اجرایی، چاپ اول، دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، 1376، ص99

[2] . دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، مجموعه مصوبات عالی آموزش و پرورش، چاپ دوم، 1380، ص56

گمرک در ایران

مقدمه

· تشکیلات گمرکی در ایران سابقه دیرینه دارد. در زمان اشکانیان (‌سده سوم قبل از میلاد) سازمان منظم گمرکی وجود داشته و شعب آن در مرزها آمار واردات را در دفاتر مخصوصی ثبت و حقوق معینی دریافت می‌کردند. در این دوره صادرات از پرداخت حقوق گمرک معاف بوده است.‏

· در زمان ساسانیان (‌سده چهارم تا ششم میلادی) حقوق گمرکی به میزان یک دهم ارزش یا مقدار از واردات دریافت می‌شده است.‏

· با ورود اسلام به ایران این رویه در سایر ممالک اسلامی رایج گردید. در دوره صفویه عوارض گمرکی کالاها با توجه به بهای آن تعیین می‌شد. از سال 1053 هجری شمسی (1674 میلادی)‌ گمرک به صورت اجاره ای اداره می‌شد و این ترتیب بیش از دو قرن ادامه داشته است.‏

· در سال 1336 هجری شمسی (1957 میلادی) گمرک به وزارت منظم و از ‏1345‏ هجری شمسی (1966 میلادی) از وزارت اقتصاد مجزا و به وزارت دارایی ملحق شد. هم اکنون گمرک ایران از سازمانهای وابسته به وزارت امور اقتصاد و دارایی است.‏

تاریخچه گمرک در ایران

گمرک سابقه‌ای به قدمت تاریخ دارد . البته این ادعا نه اغراق است نه از باب مباهات ، بلکه واقعیت انکارناپذیری است که در مورد بسیاری از سازمانهای دولتی مانند ارتش و نیروهای دفاعی یا سازمانهایی مانند سازمانهای خدمات شهری و نظایر آن صادق است . بهتر است این مطلب را اینگونه بیان کنیم که گمرک نیز مانند بسیاری از سازمانها که هر اجتماع کوچک یا بزرگی در بدو پیدایش به وجود آن نیازمند بوده است ، ایجاد گردیده است و به تدریج که احتیاجات دیگری مطرح شده سازمان یا سازمانهای جدیدتر در سطح ملی یا بین‌المللی مطابق آنچه امروز شاهد آن هستیم ، به وجود آمده است .

گمرک با ایجاد اولین نیروی دفاعی در کوچکترین مقیاس متصور ، به منظور حفظ قلمرو ملی یک نمونه کوچک از حکومتها ،‌ مانند یک قبیله ، بوجود آمد . اما اینکه این نیروچه نام داشته و یا نامیده می‌شده ، و تشکیلات اداری آن چگونه بوده، به طور مسلم از چندین هزار سال قبل سابقه چندان مستندی وجود ندارد ، ولی قراین نشان می‌دهد هرکجا مبادله بازرگانی بوده این تشکیلات یا به طور کلی گمرک وجود داشته است .

با توجه به قراین و شواهد تاریخی که دلالت بر تمدن قوم ماد و حکومت این قوم بر سرزمین ایران آن روزگار دارد ، می‌توان ادعا کرد که بطور قطع مقررات گمرکی و گمرک به شکلی درزمان مادها وجود داشته است . همین طور در زمان سلسله هخامنشی ، در سرزمین وسیع ایران که از شرق هندوستان تا غربی‌ترین نقطه در مصر آن زمان ، و در شمال و جنوب نیز ادامه داشته ، مبادلات بازرگانی از زمان مادها رونق بیشتری داشته و چنین تشکیلاتی نیز دایر بوده است .

در زمان اشکانیان گمرک به صورت اداره‌ای منظم فعالیت داشته و کلیه اجناس وارده و صادره ثبت می‌شده است و اهمیت قضیه در این است که حقوق و عوارض گمرکی فقط از کالاهای وارداتی اخذ می‌شده است که خود نشان دهنده این است که دولت در حفظ و حمایت مصنوعات داخلی در آن زمان کوشا بوده است .

از دوره ساسانیان اطلاعاتی در مورد وجود گمرک و حقوق و عوارض گمرکی و نحوه دریافت آن نمی‌توان بدست آورد ، ولی مواردیکه مورد مداقه قرار می‌گیرد نشان دهنده این است که نباید عنوان کرد که در آن زمان امور گمرکی وجود نداشته است ، زیرا وجود ادارات منظم گمرکی و دفاتر گمرکی در سلسله اشکانیان محرز بوده است و با توجه به اینکه ساسانیان وارث حکومت اشکانیان می‌باشند نمی‌توان مدعی شد که این منبع درآمد را نادیده گرفته‌اند . نکته دیگر در مورد وجود گمرک و گرفتن حقوق و عوارض گمرکی در زمان ساسانیان در رابطه با همکاری و مبادله دولت ایران با دولت روم می‌باشد که طبق اطلاعات دقیقی که دردست است، دولت روم از کالاهای وارداتی و صادراتی خود حقوق و عوارض دریافت می‌کرده است .

مورد دیگری که می‌توان در اثبات وجود گمرک در دوره ساسانیان به آن اشاره داشت عبارتست ازاینکه دردوره قبل از اسلام در کشور عربستان عشر مال‌التجاره تاجران را به صورت حقوق گمرکی دریافت می‌کرده‌اند و از عقل سلیم به دور می‌باشد که کشور ایران که با عربستان روابط بازرگانی داشته و این مبلغ را پرداخت می‌کرده است ، مبالغی را از ورود کالا به کشور دریافت نمی‌کرده است . به هر حال با نتیجه گیری از مطالب فوق این نکته روشن می‌شود که گمرک باید به صورتهایی تقریبا کاملتر از سلسله اشکانیان وجود داشته باشد . از این رهگذر اگر عبور کنیم به دوره بعد از اسلام خواهیم رسید که نظام ساسانیان درهم شکسته شد و مسلمین بر ایران مسلط گردیدند . به علت فقدان اطلاعات کافی درمورد حقوق گمرکی ایران همان قوانین دوره ساسانیان را ابقاء نمودند افراد ایرانی را هم به منصبهای ادارات گمرکی برگزیدند .

در مورد قوانین و مقررات گمرکی هم در ایران بعد از اسلام اطلاعات ناکافی می‌باشد ولی تاریخ اشاره‌ای به وضع قوانین گمرکی از طرف خلیفه ثانی عمر بن خطاب می‌کند .

حقوق گمرکی که عمر وضع کرد به سه دسته قابل تقسیم می‌باشد :

1 – حقوق گمرکی که باید از یهودیها و نصاریها دریافت گردد ، معادل یک درهم از هر 20 درهم بود (5% ارزش کالا) .

2 – حقوق گمرکی که از خود مسلمانان باید دریافت می‌شد از هر 40 درهم یک درهم بود (5/2%ارزش کالا) .

3 – اخذ حقوق گمرکی از اعرابی که زیرنظر حکومت اسلامی اداره نمی‌شدند عبارت بود از هر 10 درهم یک درهم (10% ارزش کالا) .

درآن زمان مال التجاره تجار از نظر داخلی از حقوق گمرکی معاف بوده است . بعد از آن حکومت خلفا به پایان رسد حکومت بنی‌امیه یکسری قوانین مربوط به گمرک را پیاده کرد از آن جمله اعشار کشتی‌ها بوده که ده یک مال التجاره کشتی‌ها را به صورت عینی یا نقدی می‌گرفته‌اند . درزمان خلفای عباسی بواسطه افزایش تجارت میزان این نوع حقوق گمرکی افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد ، به طوری که کالاهای مورد معامله در داخل کشور هم شامل حقوق گمرکی می‌گردیده است .

این وضع همچنان ادامه می‌یابد و به علت عدم ثبات سیاسی کشور و نزاع و کشمکش و روی کار آمدن متناوب چند سلسله از جمله طاهریان ، صفاریان ، سامانیان ، غزنویان و سلجوقیان این وضعیت حالت اسفناک‌تری به خود می‌گیرد، به طوریکه در زمان سلجوقیان بعضی از احکام در چهار سوقها و بازارها نیزاز اجناس و کالاها وجوهی را دریافت می‌کرده اند .

در زمان چنگیزخان ، وی مصمم شد که راهها را امن نماید و حافظانی به نام ((قراقچیان)) بر سر راهها نهد و قرار بر آن شد که از امتعه تاجرین مقداری که لایق خان باشد به وی داده شود . بعد از افزایش روز افزون قدرت حکومت چنگیز و به دست گیری کشورهای متفاوت به دست اولادان او مأمورینی به اسم ((تتقاول)) در راهها گذارده شد که مأمور وصول حقوق و عوارض گمرکی بوده‌اند . در آن زمان مال التجاره تجار در بین راه مورد حمله دزدان قرار می‌گرفت ولی این حمله‌ها به مراتب اثر زیان آور کمتری نسبت به حقوق و عوارضی که تتفاولها دریافت می‌کردند ، بوده است . غازان خان بعدا دزدان را تا حدزیادی از بین بردومیزان تقریبا متعادلی از نظر عوارض گمرکی در نظر گرفت.

در دوران صفویه ، شاه عباس پس از اینکه توانست ارتشی منظم و قوی برای خود تدارک ببیند شروع به اصلاحات داخلی کرده و به امور مالی و گمرکی ایران سر و سامان بخشید و دفاتر منظم ورود و خروج کالا را تنظیم و خزانه مرکزی را به نحو کاملتری پایه‌ریزی نمود . او شروع به بسط و توسعه تجارت خارجی نمود .

در دوران صفویه در رابطه با سرقت مال التجاره افراد هم تضمین‌هایی ایجاد شده بود که اگر تاجری کالایش به سرقت برود حاکم آن منطقه باید برحسب اسناد و مدارک موجود در نزد تاجر غرامت کالا را بپردازد و در یافتن کالای مسروقه خیلی تلاش می‌نمودند و از اینکه خبر این سرقت به گوش شاه برسد واقعا بیمناک بودند . در زما صفویه طبق اطلاعات موثق می‌توان اظهارنمود که در بندرعباس و بندرلنگه ، و جزیره هرمز ادارات گمرکی وجود داشته است .

در دوران زندیه از نظر درآمدی ، ایران وضعیت مناسبی داشته است ولی یکی از مهمترین اقدامات درمورد آزادی بازرگانی اروپائیان در ایران در همین دوره و به دست کریم خان زند به مرحله اجرا درآمده است . وی در فرمانی به سال 1176 هجری قمری مطابق با 1762 میلادی چنین بیان داشته است : ((بر همه اجناس که انگلیسی‌ها از راه بوشهر یا هر بندر دیگر خلیج وارد و صادر می‌کنند عوارض تعلق نخواهد گرفت … و می‌توانند اجناس خود را بدون حقوق گمرکی به همه نقاط ایران بفرستند . آنچه در خود بوشهر یا جای دیگر می‌فروشند ، شیخ یا حاکم می‌تواند فقط 30% از تجار حق صدور وصول کند و هیچ ملت دیگر اروپایی یا سایر افراد مگر کمپانی انگلیسی حق ندارد اجناس پشمی به هیچ یک از بنادر خلیج وارد کنند … و از این پس در برابر کالاهایی که از روسیه به ایران می‌برند و خریدهایی که در برابر آنها با ایرانیان و دیگران می‌کنند و آنچه در آنجا می‌خرند و مبادله می‌کنند گمرک ندهند … و نیز اگر اتباع روسیه بخواهند از قلمرو کشور ایران برای کارهای بازرگانی به هندوستان یا کشورهای دیگر بروند ، در عبور و مرور ایشان چه از راه خشکی و چه از راه دریا گمرکی گرفته نخواهد شد و هیچگونه عوارضی به دولت ایران نخواهند داد …))

در دوران قاجار مهمترین عهدنامه‌ای که با یکی از همسایگان یعنی روسیه منعقد شد استقلال گمرکی ایران را خدشه‌دار نمود و علت این قرارداد جنگی بود که مابین ایران و روسیه درگرفت و در تاریخ 29 شوال 1228 مطابق با اکتبر 1813 در قریه گلستان عهدنامه صلح امضاء شد . در فصل نهم عهدنامه مذکور مقرر گردیده که از مال‌التجاره مملکتین صدی پنج قیمت مال التجاره اخذ گردد . این تعهد اگر چه اختیار دولت ایران را در تغییر و تبدیل میزان حقوق گمرکی واردات و صادرات سلب می‌نمود ولی تا حدودی می‌توان به این موضوع که این قرارداد حالت دو جانبه داشته است امیدوار بود، چون ازدیاد حقوق گمرکی از طرف روسیه لازمه‌اش جلب رضایت دولت ایران بوده است و از طرف دیگر بدون اطلاع دولت ایران کم و اضافه کردن حقوق و تعرفه‌های گمرکی باعث بی‌اثر شدن مفاد این عهدنامه می‌گردیده است ، ولی از ضربه‌‌ زدنهای این عهدنامه نمی‌توان به هیچ عنوان چشم پوشید مثلا اخذ صدی پنج از مال التجاره در مورد تمام کالاها یکسان بوده و خود یک عامل در جهت اعمال نابرابری کالاهای وارداتی و صادراتی می‌باشد زیرا برای کالاهای ضروری و تجملاتی هیچ گونه حد و مرزی مشخص نشده بود و هر دو تابع این قانون می‌شده‌اند .

بعد از ده سال ازعهدنامه گلستان ، در تاریخ 1238 عهدنامه‌ای فیمابین دولتین ایران و عثمانی بسته شد . در ماده دوم آن مقرر گردیده است که از مال التجاره ایران و عثمانی زیاده بر حقوق گمرکی چیزی مطالبه نشود .

در سال 1243 هجری قمری مطابق با 1828 میلادی عهدنامه صلحی ما بین ایران و روسیه در قریه ترکمنچای نزدیکی میانج منعقد گردید . به موجب فصل دهم عهدنامه مزبور قرار شد که برای استقرار روابط تجاری بین دو مملکت مقاوله نامه علیحده منعقد گردد . در همان روز و تاریخ ، عهدنامه تجاری تدوین و امضاء شد که مفهوم فصل سوم آن از این قرار است : ((کلیه اجناس و مال التجاره مورد معامله بین دو کشور همان صدی پنج ارزش مال التجاره دریافت می‌گردد.))

در تاریخ 1246 هجری فرمانی از طرف فتحعلی شاه صادر گردید که به موجب آن حقوق گمرکی در تمام سرحدهای مملکت در موقع ورود و خروج مال التجاره صدی پنج قیمت امتعه و اجناس تجارتی معین شده است . در حقیقت می‌توان گفت که رژیم معاهده ترکمنچای را عمومیت داده و به جاری تعرفه عمومی قرار داده است و این اولین فرمانی است ک درخصوص تعرفه گمرکی در زمان قاجاریه صادر گردیده است .

در سال 1315 هجری سه نفر بلژیکی به خدمت در گمرک ایران دعوت شدند . یکی از این سه نفر ژوزف نوز معروف بود .

نوز در سال 1316 مشغول مطالعات شده و در سال 1317 رسم اجاره گمرک را برانداخته و در تاریخ 18 ذی‌الحجه 1318 نیز فرمان الغای عوارض داخلی را از جانب شاه صادر نمود . نوز در همین ایام شروع به تشکیلات جدید گمرک نمود و وزیر پست گردید .

در ایران همانطوریکه ذکر آن رفت از قدیم‌الایام تشکیلات گمرکی وجود داشته است .در زمان قاجاریه مانند صفویه ادارات گمرک مرتبا صورتحسابهای خود را در دو نسخه به‌اداره مرکزی مالیه ارسال می‌داشته‌اند. در زمان ناصرالدین شاه که وزراء انتخاب شدند ، رئیس کل گمرک ایران را نیز وزیر گفتند ، مثل اینکه امین السلطان وزیر کل گمرک بوده است .

آخرین وزیر گمرکی ایران هم نوز بلژیکی است چون بعد از اعلان مشروطیت گمرک جزء مالیه مملکت قرار گرفته است .

رفته رفته ، تشکیلات گمرکی در تمام نقاط مرزی کشور بسط و توسعه یافت و نوز رئیس مستشاران بلژیکی که شخصی مدبر و فعال بود ، به طرز شایسته گمرکات ایران را اداره می‌نمود .

خلاصه اینکه مستشاران بلژیکی قریب مدت 36 سال در ایران به خدمت اشتغال داشتند و در این مدت سه تعرفه گمرکی تنظیم و برای وصول حقوق و عوارض گمرکی به مورد اجراء گذارده شد .

پس از خاتمه خدمت مستشاران بلژیکی و عزیمت آنان از ایران و واگذاری اداره گمرک به مأمورین ایرانی بنا به مقتضیات زمان و سیاست مالی و اقتصادی دولت، تعرفه گمرکی چند بار تغییر پیدا کرد: یکدفعه به موجب قانون 31 اردیبهشت 1315 تعرفه جدیدی به مورد اجرا گذاشته شد که 90% آن از روی وزن و تحت 1216 شماره تدوین و تا سال 1320 مآخذ وصول حقوق و عوارض گمرکی بود .

سپس تعرفه‌ای براساس تعرفه جامعه ملل سابق تنظیم شد که در 22 تیرماه 1330 به موقع اجرا گذاشته شد و از تمام تعرفه‌های قبلی مفصل تر و شامل 22 فصل و 2204 ردیف بوده است . تعرفه مذکور نیز در سال 1329 تغییر یافت و اصلاحاتی در آن بع عمل آمد و تا سال 1332 تدریجا مورد اصلاحات مجددی قرار گرفت ، آخرین تعرفه گمرکی در حال اجرا در این دوره ، تعرفه مصوب 6 تیرماه 1334 بوده است .

قانون تعرفه و آئین نامه آن در سال 1337 براساس تعرفه ژنو به تصویب رسید که تا سال 1351 اجرا می‌شد .

در سال 1350 قانون امور گمرکی به تصویب رسید که براساس بروکسل تنظیم گردیده و آئین نامه اجرایی آن در سال 1351 به تصویب رسید .

در سالهای بعد از 1351 براساس نیاز به سازگاری مواد و مفاد قانون امور گمرکی و آئین نامه اجرایی که با روند اقتصادی ، اداری و سیاسی کشور اصلاحاتی به شرح موجود در قانون امور گمرکی و آئین نامه اجرایی آن به عمل آمد که این اصلاحات به صورت زیر نویس در صفحات مرتبط به مواد اصلاح شده درج و به چاپ رسیده است .

ساختار تشکیلاتی گمرک جمهوری اسلامی ایران

سازمان گمرک ایران ، از یک ستاد مرکزی و 10 حوزه نظارت تشکیل گردیده است . رئیس کل گمرک که سمت معاونت وزیر امور اقتصادی و دارائی را دارا می‌باشد ، بالاترین مقام گمرک ایران است . ستاد مرکزی که بر مناطق ده گانه و گمرکات اجرائی مستقر در تهران سرپرستی و نظارت دارد از حوزه ریاست کل و چهار معاونت ، تشکیل گردیده است . حوزه های نظارت ده گانه در مناطق مختلف کشور ، بر گمرکات اجرائی نظارت دارند . در تهران گمرکات مهرآباد ، شهریار، غرب ، جنوب تهران ، امانات پستی و نمایشگاه زیرنظر ستاد مرکزی فعالیت می‌کنند .

تعداد گمرکات اجرائی کشور که در تهران و شهرستانها و اقصی نقاط مرزی و بعضی از جزایر خلیج فارس و بازارچه‌های مرزی کشور مستقر هستند ، مشتمل بر 129 واحد است .

ستاد مرکزی گمرک ایران متشکل از واحدهائی است که نقش هدایت کننده و هماهنگ سازی حوزه های نظارت و گمرکات کشور را برعهده دارند و حسب مورد ، به ابلاغ مقررات ، دستورالعملها و مصوبات و سایر اقداماتی که جهت اجرا لازم است اعلام شود ، اقدام می‌نماید و یا به رسیدگی و اعلام نظر نهائی در مورد سئوالات یااختلافاتی می‌پردازد که ازطرف گمرکات کشور ، استعلام شده‌اند. بدین منظور اداره کل حراست ، اداره کل هماهنگی امور مناطق ، دفتر روابط عمومی و بین‌الملل ، اداره کل بازرسی و کمیسیون رسیدگی به حل اختلافات گمرکی تحت نظارت رئیس کل انجام وظیفه می‌نمایند .

معاونتهای چهارگانه گمرک ایران مشتمل بر ادارات کل و دفاتری به شرح ذیل می‌باشند .

معاونت امور گمرکی مشتمل است بر دفاتر امور واردات – امور صادرات – اداره کل تعیین ارزش و تعرفه .

معاونت حقوقی مشتمل بر اداره کل نظارت بر ترانزیت – اداره کل بازبینی و دفتر حقوقی و قضایی می‌باشد .

معاونت اداری و مالی شامل ادارات کل خدمات و تدارکات - اموراداری – امور مالی و دفاتر ساختمان و طرحهای عمرانی – تشکیلات و بودجه است .

معاونت طرح و برنامه متشکل است از دفتر برنامه ریزی و بهبود سیستمهای گمرکی – دفتر آمار و خدمات ماشینی ، دفتر آموزش و تحقیقات و نیز پروژه ملی اتوماسیون گمرکی ((نگار))* است .

نقش و وظایف گمرک

گمرک ایران بعنوان مرزبان اقتصادی کشور ، نقش مهمی در وصول درآمدهای دولت و همچنین اجرای سیاست ها و خط مشی‌های اقتصادی – بازرگانی کشور دارد .

اعمال سیاستهای اقتصادی دولت در زمینه بازرگانی خارجی از قبیل حمایت از تولیدات داخلی ، کنترل ارز ، کنترل الگوی مصرف ، انتقاد دانش فنی و غیره از جمله وظایفی است که انجام آن بعهده گمرک جمهوری اسلامی ایران است . در این راستا اجرای مقررات صادرات و واردات ، تشخیص و اخذ حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی ، مبارزه با قاچاق ، نظارت بر ترانزیت ، پردازش و انتشار آمار بازرگانی خارجی از جمله وظایف کلی گمرک محسوب می‌گردد .

تحویل گرفتن کالاهای وارداتی ، صادراتی و مسافری از طریق زمینی ، دریایی و هوائی ، نگهداری و حفاظت آنها در انبارها و اماکن گمرکی و نظارت بر تحویل و تحول کالاهای مزبور تا انجام تشریفات قانونی و ترخیص آن توسط صاحب کالا ، یا نماینده قانونی وی و همچنین نظارت بر سلامت کالاهای ورودی وخروجی از طریق اعمال مقررات قرنطینه ، بهداشت و استاندارد و نیز ممانعت از ورود کالاهای ممنوعه شرعی و قانونی و کالاهائی که در تعارض با فرهنگ و شئون ملی است ، از جمله اموری است که مسئولیت انجام آن بر عهده گمرک است .

نظارت های گمرکی بر کالاهای وارداتی بمنظور اعمال محدودیتها و مقررات بهداشتی و استانداردهای ملی و نیز کنترل محل ساخت یا خواص و مشخصات اصلی کالاهای مصرفی وارداتی بمنظور حمایت از مصرف کنندگان و جلوگیری از اغفال آنها از جمله مسئولیتهائی است که گمرک عهده دار انجام آن است .

سخنرانی

مزایای سخنرانی

روشی مقرون به صرفه در زمان و وقت گروه

باعث ایجاد خلاقیت وانگیزه می شود

بوسیله مختصر نمودن شاخه های مورد مطالعه درزمان و وقت دانشجویان صرفه جویی می شود

سخنرانی می تواند فرصت طرح موضوعات به روز و Upto-date فراهم نماید وسیله خوبی برای معرفی که موضوع می باشند.

سخنرانیها باعث افزایش روند کار دانشجویان می شود و وسیله ای برای سرعت بخشیدن به کار دانشجو می باشد.

معایب سخنرانی

به طور نسبی در ایجاد انگیزه و تحریک اندیشه بی تاثیر می باشند.

در تغیر طرز فکر وتحریک وتهییج آن بی تاثیر می باشند.

سخنرانیها نسبت به روشهای دیگر نامناسب می باشند.

هدف عمده واصلی سخنرانیها نباید قضاوت هایی در مورد اجتماع ویا اشخاص باشد.به طور کلی برسراین مسئله که یک سخنرانی 50 دقیقه ای بدون تفسیر و بررسی یک روش ضعیف در یاد گیری می باشد توافق وجود دارد.

معمولآ هیچ دانشجویی در بحث شرکت نمی کند وهیچ تمرینی در مورد آنچه یاد گرفته شد ویا آنچه که سخنران در مورد آن به نتیجه رسیده وجود ندارد.

سخنرانیها با کاهش شدید تضاض وافت شدید در خواست از طرف دانشجو مواجه می باشد.

برای مثال در یک مطالعه و تحقیق در این مورد دانشجویان قادر بودند به خاطر بیاورند و7 درصد محتوای 5 دقیقهای اول سخنرانی را اما فقط 20 درصد ده دقیقه آخر را به خاطر می سپرند

در نتیجه یافته های سخنران تاثیرمطلوبی در دانشجو ندارد.

به دلیل عدم تقاضای سریع از طرف دانشجویان در بارة آنچه رد طول سخنرانی ارائه شده در طی مدت زمان کوتاهی افت شدیدی در صدد موارد آموزش داده شده بوجود می آید.

فاکتورهای دیگر می توانند در به خاطر سپردن اطلاعات داده شده در سخنرانی کمک کنند این فاکتورها عبارتند از : معنی بخشیدن به آنچه آموزش داده شده ، ایجاد بحث منطقی در مورد موضوع مطرح شده تکرار به منظور ماندگاری یادگیری ونتیجه و باز خورد آن بر روی اجراء وتمرینهای نوشتاری خواهد بود.

دانشجویان تظاهر می کنند که مایلنداهداف موضوع سخنرانی را بدانند

در دسترس بودن اهداف مورد نظر وبدست آمده وسیله خوب و مطمئنی برای تهسیل نمودن امر یاد گیری می باشد اگر چه بطور کلی این اهداف بر آسانی محقق نمی شوند.

سخنران

دانشجویان انتظارات خاصی از سخنران به خصوص در ارائه یک سخنرانی جذاب دارند.

اصول مطالب عبارتند از :

1- شفاف بودن بحث و آنچه ارائه می شود.

2-تمامی مواردی که بیان می شود واضح ومنطقی باشد.

3-دانشجویان قادر به فهمیدن اصول اساسی موضوع باشند.

4-به وضوح سخنرانی را بشنوند.

5-بر موارد به طور هوشمند …….. مفهوم ببخشند.

6-به سخنران در زمینه موضوع به طور دوستانه ومساعدت آمیز کمک نمایند.

7-به ادامه بحث توجه داشته باشند.

8-خود را با دقت مناسب سخنرانی تطبیق بدهند.

بورسیه یا هزینه تحصیلی

نشان دادن دانش و علم به روز در مورد موضوع

با مثال توضیح دادن در مورد کاربرد های علمی موضوع مورد بحث

اشاره به آخرین پیشرفت ها در مورد موضوع

نشان دادن ارتباط بین بحث تئوری و عملی موضوع

ایجاد انگیزه برای پیشرفت دانشجویان

در نظر گرفتن نقطه نظرات دانشجویان

اجازه طرح سوال در طول سخنرانی

تحریک دانش آموزان برای تفکر مستقل ومنتقدانه .

فاکتورهای بالا نشان می دهد روشهای متفاوت می توانند فرایند سخنرانی را تهسیل بخشند .ضروری به نظر می رسد دانشجویان درنظر بگیرند یاد گیری وبحث و مجادله در ساختار و ارائه یک سخنرانی نکاتی که می بایست سخنران از آن دوری کند:

1-عدم پیوستگی در مطالب در سخنرانی .

2-اجتناب از طرح جزئیات ودرنظر نگرفتن نکات اصلی .

3-سخنرانی نباید سطح علمی دانشجو را پائین بیاورد .

4-سخنران باید دارای بیان خوبی باشد .

5- نباید نت برداشتن برای دانشجویان سخت باشد.

6-سخنران می بایست باهیجان و علاقه موضوعات را بیان نماید زیرا نت ها به ندرت توسط دانشجویان خوانده می شود .

7-نمودارها و نوشته های سخنران نباید خیلی کوچک و نامناسب باشد.

*****************************

آمادگی برای سخنرانی

«در ابتدا و قبل از شروع سخنرانی باید پاسخی برای سوالات زیر یافت»

• · چه اهدافی در سر دارم (بخش 5 را ملاحظه کنید)؟
• · آیا طریقه قعلی سخنرانی من می‌تواند بهترین تکنیک آموزش و نیز انتقال اهدافم باشد؟
• · چه نوع سخنرانی باید ارائه داد؟
• · در صدد انتقال و تعمیم چه نوع مطالبی هستم؟
• · چگونه می‌توانم بهترین سازماندهی را برای کاری که درنظر دارم، انجام دهم؟
• · کدام (چه) وسایل کمک آموزشی صوتی و تصویری می‌توانند مفید واقع شوند؟
• · چه نوع برنامه‌ای برای آماده‌سازی و نیز فعالیت‌های مرتبط با دانش‌آموزان می‌تواند در نقشه (طرح کاری) گنجانده شود؟

به عنوان مثال اگر می‌بینید که میزان موفقیت دانشجویان در زمینه سخنرانی افت کرده است، باید راه‌هایی برای تشویق و ترغیب دانشجویان در زمینه سخنرانی یافت. این از طریق راه‌های مختلف امکان‌پذیر است؛ از قبیل:

• · طرح سوالاتی در زمینه سخنرانی؛
• · دسته‌بندی دانشجویان در گروه‌های کوچک جهت بحث و تبادل در رابطه با مشکل مرتبط با سخنرانی برای (در) دوره‌های زمانی کوتاه مدت و مرتب.
• · تشویق و ترغیب دانشجویان در سرتاسر مدت طول سخنرانی (از لحاظ رفتاری).

پیشنهادات بالا همچنین روش‌های موثری جهت یادگیری موارد لازم که قبلاً آموخته‌اند، می‌باشد و به این طریق می‌توانند به اطلاعات قبلی خود بیافزایند. این عمل باعث افزایش میزان ماندگاری آموخته‌های دانشجویان می‌شود.

روش‌های سخنرانی

سخنرانی می‌تواند یک نوع خاص باشد و اغلب نیز اینچنین است. با این حال این تنها روش نیبست و برنامه‌ریزی برای سخنرانی می‌تواند مفید واقع شود و در حقیقت ممکن است چند روش دیگر جایگزین برای سخنرانی را پیش روی ما قرار دهد. سخنرانی‌ها می‌توانند حول محورهای زیر مطرح شوند، می‌توانند شامل:

• · اطلاعات و واقعیت‌های موجو: در این حالت هدف و کانون صحبت (سخنرانی) ارائه اطلاعات در هر دو حالت رسمی و غیررسمی است. اغلب دانشجویان بیشتر مایلند منفعل و آرام باشند، اما سخنرانان می‌توانند با حالتی جالب و تحریک کننده و آن هم با زمینه‌چینی و تلاش اطلاعا را ارائه نمایند.
• · حل مشکل: سخنرانی حول محور «شامل طرح سوال از طرف سخنران و یا طرح مشکل و سپس ارائه اطلاعات مربوط در غالب استدلال‌ها می‌باشد». کانون سخنرانی نیز «مشکل» می‌باشد.
• · فعالیت: روش سخنرانی بر پایه فعالیت‌ها، یک نوع از سخرانی است که طی آن دانشجویان به صورتی فعالند. در جریان نوعی فعالیت واقعی در طی «فراگرفتن» درس سخنرانی هستند، می‌باشد، مثل نوشتن قطعه شعری کوتاه در حالتی خاص با توضیح نقش و یا وانمودی از فردی خارق‌العاده.
• · مطلب: در این روش کانون و هدف اصلی سخنرانی، تمرکز بر موضوعی مهم می‌باشد. تمام وظایف، فعالیت‌ها یا مشکلات مطرح شده به موضوع و هدف اصلی مذکور مرتبط می‌باشند. در این روش هدف این است که دانشجویان را از اصل مطلب، ولی از دیدگاه‌های گوناگون مطلع سازیم.

ارگ زدن در سخنرانی

در سخنرانی بهترین روش‌ها برای اینکه ایراد در ذهن شما نماند، وقتی که نوعی از که تصمیم گرفتیم ارگ زدن بدن است. این می‌تواند موجب چهار چیز شود:

1. یادداشت کردن نتیجه‌ای که شما از سخنرانی می‌گیرد.

1. 2. یادداشت کردن نکات کلیدی.
2. 3. ترتیب دادن نکات کلیدی و اصولاً منطقی در حین
3. 4. ایراد سخنرانی خوب برای دانش‌آموزان.

سخنرانی‌هایی معمولاً موثر هستند که در حین سخنرانی از نکات مختصر استفاده می‌کنید، نظیر عنوان‌ها و عنوان‌های فرعی که معمولاً همه از نکاتی هستند که روی تخته و یا بالای پرده پرتوافکن یا پرده کامپیوتر نوشته و کپی می‌شوند.

اگر نکات نقشه کشیدنی و ارائه دادنی است، منطقی است که برای دانش‌آموزان چنین یادگیری جالب است. اگرچه جدا از ارگ زدن سخنرانی اغلب نگران که دانش‌آموزان چه برداشتی می‌کند، چیزهایی که مربوط به سخنرانی است، برای مثال دانش‌آموزان چه اطلاعاتی می‌گیرد؟ اطلاعات شامل چه چیزهایی است؟

فکر کردن در یادگیری چیزی که در سخنرانی می‌پذیریم، مهم است، پس که به دانش‌آموزان داده می‌شود، نباید سخت باشد تا تاثیر زیادی در دانش آنها دهد.

اطلاعات ممکن است شامل صورت یادگیری و خلاصه از سخنرانی مرجع سوال و جواب و پیش بردن تحقیق. اطلاعات شاید به اندازه سخنرانی اما می‌توان شناخته شود به صورت یکی دیگر از راه‌های مشغول کردن دانش‌آموزان برای یادگیری مستقل.

نقشه کشیدن و تهیه سخنرانی که سخنرانی پرمحتوایی را با موفقیت تحویل دهد، وقت تحویل سخنرانی باید نکات زیر را درنظر داشته باشد:

1. انجام ندادن حرکات زیاد جسمانی در حین سخنرانی.

1. 2. باطن کنفرانس که دانش‌آموزان می‌توانند پیروی کنند از پیشرفت شما، اگرچه مفهوم ، مشکل یا باشد در کنفرانس.